W centrach handlowych EPP w ubiegłym roku odnotowano rekordową liczbę 100 mln odwiedzających. Spółka osiągnęła ponadto imponujący wzrost dochodów netto z najmu (LFL NRI) w wysokości 4,2%. Oznacza to, że pomimo wprowadzenia zakazu handlu w niedziele największemu właścicielowi nieruchomości handlowych w Polsce pod względem powierzchni najmu udało się utrzymać tendencję wzrostową.

– Pomimo bardzo wymagającego otoczenia naszej działalności w 2018 r. udało nam się odnotować wzrosty odwiedzalności i sprzedaży, a nasze wyniki są lepsze od średniej rynkowej. Świadczy to między innymi o jakości naszego portfolio i tenant-mixu. Nieustannie dbamy też o poprawę jakości doświadczenia zakupowego poprzez modernizację naszych obiektów i wprowadzanie nowych najemców. Na uwagę zasługuje też zainicjowany przez nas w drugiej połowie ubiegłego roku ambitny program aktywności społecznych, który obecnie rozwijamy w kolejnych centrach handlowych – mówi Michał Świerczyński, członek zarządu EPP, odpowiedzialny za komercjalizację nieruchomości.

Dla EPP ubiegły rok był okresem intensywnej pracy m.in nad udaną integracją czterech centrów handlowych M1 w Czeladzi, Krakowie, Łodzi i Zabrzu oraz King Cross Marcelin w Poznaniu. Spółka wykonała także liczne działania mające na celu zwiększenie atrakcyjności swoich lokalizacji, dzięki stałemu poszerzaniu tenant-mixu oraz rozbudowie lokali. Na koniec ubiegłego roku wskaźnik wynajęcia powierzchni w centrach handlowych EPP przekroczył 99,4%.

Jednym z działań podjętych przez spółkę w reakcji na ograniczenie handlu w niedziele był program aktywności społecznych. Zapoczątkowane jesienią ubiegłego roku ambitne działania animacyjne, angażujące lokalne społeczności i organizacje, skutkowały wzrostem liczby gości w prowadzących je centrach nawet o 90% – 120% w stosunku do innych niehandlowych niedziel.

W najbliższym czasie EPP planuje otwarcie swojej flagowej inwestycji w Warszawie, Galerii Młociny, która powiększy portfel nieruchomości handlowych spółki o 84 000 m² ulokowanych na strategicznym stołecznym rynku. Do 2020 r. do EPP ma należeć 28 obiektów handlowych o powierzchni miliona m², odwiedzanych rocznie przez 120 mln gości.

Autorem raportu jest Michał Świerczyński, członek zarządu EPP, odpowiedzialny za komercjalizację nieruchomości.

– Kapitał ludzki ma coraz większe znaczenie dla rozwoju sektora nowoczesnych usług dla biznesu. Dlatego miasta z dobrym zapleczem akademickim są atrakcyjne dla najemców, szczególnie w przypadku bardziej skomplikowanych procesów, gdzie potrzeba wykwalifikowanych i doświadczonych pracowników. Firmy coraz chętniej angażują się w różnego rodzaju programy na uczelniach, szkoląc sobie przyszłą kadrę – mówi dr Bolesław Kołodziejczyk, dyrektor Działu Badań Rynkowych i Doradztwa w Cresa Polska.

Według danych ABSL, Łódź jest najlepiej w kraju ocenianym miastem w kontekście współpracy centrów usług ze szkołami wyższymi. – Na łódzkich uczelniach studiuje ok. 87 tys. osób, a środowisko akademickie bardzo wspiera biznes. Na tutejszych politechnice oraz uniwersytecie powstają fakultety, a nawet całe kierunki dla branży BPO/SSC/IT. To wszystko ma niebagatelne znaczenie dla lokalnego rynku pracy – ocenia Marta Pyziak, dyrektor łódzkiego biura Cresa Polska. Łódź jest szóstym w kraju centrum nowoczesnych usług dla biznesu. Obecnie w sektorze BPO/SSC/IT zatrudnionych jest tutaj ponad 20 tys. pracowników (dane ABSL).

– Najczęściej miastem interesują się firmy z sektora SSC, oferujące procesy: F&A, payroll, procurement, a ostatnio coraz częściej również supply chain. Ostatnio zauważyliśmy też, że firmy produkcyjne, działające w regionie łódzkim, otwierają w mieście swoje centra usług wspólnych – mówi Michał Śmiechowicz, dyrektor Biura Rozwoju Gospodarczego i Współpracy Międzynarodowej w Urzędzie Miasta Łodzi. Wśród nowych graczy na łódzkiej scenie SSC w ubiegłym roku pojawili się bądź znacznie rozwinęli działalność: BFF Banking Group, BSH IT, Globalne Centrum Kompetencyjne Philips, Commerz Systems.

– Łodzi zaufali najwięksi deweloperzy biurowi w kraju. Dzięki temu firmy z branży SSC nie muszą tutaj długo czekać na powierzchnię, której potrzebują. Całkowite zasoby biurowe w mieście wynoszą ok. 469 tys. mkw., a pustostany – 8,7 proc. – komentuje Bolesław Kołodziejczyk.

Dużym ośrodkiem akademickim (w woj. pomorskim studiuje ponad 84 tys. osób) i ważną lokalizacją dla sektora nowoczesnych usług dla biznesów jest również Trójmiasto. Zatrudnienie w sektorze znajduje tutaj ponad 26 tys. osób. – Wśród centrów SSC na Pomorzu dominują: finansowo-bankowe, F&A oraz HR/RPO. Połowę wszystkich inwestorów sektora BSS stanowią również rozmaite formy procesów IT – mówi Marcin Grzegory, zastępca dyrektora w Invest in Pomerania. – Wśród nowych, dynamicznie rozwijających się procesów, są zaawansowane procesy bezpieczeństwa finansowego (KYC, AML) oraz logistyka i supply chain – dodaje. W 2018 r. do województwa pomorskiego zdecydowały się wejść firmy: Qloc (IT), Diverse Consulting Group (IT/Fintech), Gibbs Hybrid (RPO/KPO), HiQ (IT), 10sit (IT). W tym samym czasie reinwestycje ogłosili: Arla Foods GBS, Amazon oraz PwC.

– Przewidywania co do wzrostu zatrudnienia w sektorze SSC oscylują w granicach 10 – 12 proc. rocznie, przez kilka następnych lat. W dużej części będzie to przyrost organiczny, ponieważ wiele centrów deklaruje, że będą się rozrastać – wyjaśnia Marcin Grzegory.

Aglomeracja Katowicka odnotowuje 7,5-procentowy udział w krajowym zatrudnieniu w sektorze nowoczesnych usług dla biznesu. Pracę w centrach SSC/BPO znalazło tutaj ok. 21 tys. osób (dane: ABSL). Najbardziej dynamicznie w Aglomeracji rozwija się branża IT. W ubiegłym roku swoją działalność rozpoczęły: Fujitsu oraz TÜV Rheinland. Dodatkowo w tym roku w Katowicach firma Honeywell otworzyła Customer Experience Excellence Center. Równocześnie większość dotychczasowych inwestorów cały czas rozszerza zakres świadczonych usług i zwiększa zatrudnienie.

– Sektor nowoczesnych usług dla biznesu w Katowicach rozwija się dynamicznie – mówi Mariusz Jankowski, Naczelnik Wydziału Obsługi Inwestorów w Urzędzie Miasta Katowice. – Życzylibyśmy sobie, aby wzrostowi zatrudnienia towarzyszył rozwój firm tego sektora w kierunku jeszcze bardziej zaawansowanych procesów świadczonych na rzecz klienta – dodaje. W Aglomeracji Katowickiej studiuje ok. 94 tys. osób, z czego około 60% w samych Katowicach. Działa tutaj 20 uczelni wyższych – w Aglomeracji i 11 – w mieście. Całkowita powierzchnia biurowa w Katowicach wynosi ok. 520 tys. mkw.

Kolejnym ważnym ośrodkiem centrów usług dla biznesu jest Poznań. Według danych Miasta Poznania za 2018 r. zatrudnienie znajduje tutaj 17,5 tys. osób. – W ostatnich miesiącach widzimy zwiększoną aktywność firm z branży IT. Poznańskie uczelnie z roku na rok kształcą coraz większą liczbę absolwentów kierunków informatycznych. Obecne już w mieście firmy z tej branży zwiększają zatrudnienie i pozyskują kolejne procesy – mówi Katarzyna Sobocińska, zastępczyni dyrektora Biura Obsługi Inwestorów Urzędu Miasta Poznania.

W ubiegłym roku na wejście do Poznania zdecydowały się m.in. brytyjskie firmy: Computacenter (planowane zatrudnienie do 200 osób), GSK – kolejna inwestycja w stolicy Wielkopolski, tj. centrum finansowo-księgowe (200 osób) oraz wielojęzyczne centra obsługi klienta – Transcosmos z Japonii (500 osób) i Conectys z Rumunii (do 100 osób). W mieście powstały również nowe centra badawczo-rozwojowe pochodzące z Niemiec: Homag, Payworks oraz FEV. Również w Poznaniu, firmy obecne tutaj od lat, jak Sii czy Volkswagen Group Services, zwiększają zatrudnienie. – Sektor BPO/SSC jest dla naszego miasta niezwykle ważny, ponieważ tworzy miejsca pracy oparte na wiedzy, a zatrudnienie w nim znajdują m.in. absolwenci poznańskich uczelni – mówi Katarzyna Sobocińska – Ze względu na niski poziom bezrobocia w mieście, chcielibyśmy przyciągać przede wszystkim firmy, które oferują miejsca pracy dla wykwalifikowanej kadry i umożliwiają pracownikom nieustanny rozwój – sumuje.

Poznań jest jednym z najważniejszych ośrodków akademickich w kraju. Na 25 uczelniach studiuje tutaj ponad 110 tys. osób. Na kierunkach związanych z IT w ciągu dwóch lat przybyło 800 osób.

Międzynarodowe koncerny od lat są zainteresowane lokowaniem centrów usług wspólnych w Polsce. Z różnych powodów – np. lokalizacyjnych czy kosztowych – nie wszyscy decydują się na pierwszą trójkę, czyli Warszawę, Wrocław czy Kraków.

– Trójmiasto, Katowice, Łódź i Poznań są tzw. opcją drugiego wyboru – mówi dr Bolesław Kołodziejczyk. – To duże ośrodki o ukształtowanym potencjale ekonomicznym i wysokich aspiracjach. Jednocześnie dysponujące szeregiem atutów – jak baza biurowa, rozbudowana komunikacja, czy wyższe uczelnie – które są bardzo istotne z punktu widzenia najemcy – podsumowuje ekspert Cresa Polska.

Autorem raportu jest Bolesław Kołodziejczyk, dyrektor działu Badań Rynkowych i Doradztwa z firmy Cresa Polska.

Deweloperzy weryfikują swoje strategie rozwoju. Rozwija się rynek centrów convenience i projektów wielofunkcyjnych. W 2019 r. może przybyć 430 000 mkw. nowej powierzchni handlowej w całym kraju.

Firma doradcza JLL podsumowała sytuację na rynku nieruchomości handlowych w Polsce na koniec I kwartału tego roku.

„Rynek dużych centrów handlowych stopniowo się nasyca, w związku z czym deweloperzy zmieniają swoje strategie biznesowe. Obecnie jesteśmy świadkami sukcesywnej polaryzacji rynku pomiędzy dużymi galeriami handlowo-rozrywkowymi a obiektami typu „convenience”. Mniejsze centra i parki handlowe powoli wypełniają niszę rynkową, co ma odzwierciedlenie zarówno w obiektach oddanych do użytku w I kwartale, jak również tych planowanych do ukończenia w dalszej części roku” – powiedziała Anna Wysocka, Dyrektor Działu Wynajmu Powierzchni Handlowych, JLL.

Na razie na rynku przybyło niewiele ponad 38 000 mkw. powierzchni, z czego największym nowo otwartym projektem był Silesia Outlet w Gliwicach (12 000 mkw. GLA). Wśród obiektów otwartych w minionym kwartale znalazły się także mniejsze centra handlowe: ATUT Ruczaj w Krakowie (6 800 mkw.) i Galeria Hosso w Drawsku Pomorskim (9 000 mkw.).

„Całkowita podaż nowoczesnej powierzchni handlowej w Polsce wynosi 14,3 mln mkw. z czego 10,1 mln mkw. oferują 422 centra handlowe. Pozostałe formaty, czyli parki i wielkopowierzchniowe magazyny handlowe oraz centra wyprzedażowe odpowiadają odpowiednio za 3,9 mln mkw. oraz blisko 300 000 mkw. Choć I kwartał – tradycyjnie już – nie obfitował w nowe otwarcia, to w całym 2019 roku może przybyć 430 000 mkw. nowej powierzchni w ramach wszystkich formatów” – skomentowała  Joanna Tomczyk, Starszy Analityk Rynku, JLL.

Największym nowym projektem w 2019 roku będzie Galeria Młociny w Warszawie (78 500 mkw. i 6 200 mkw. powierzchni biurowej), której otwarcie zaplanowano na maj.

Polski rynek handlowy nadal oczekuje debiutów znanych marek, takich jak Abercrombie & Fitch, Banana Republic i Urban Outfitters. Póki co w I kwartale tego roku zadebiutowały u nas dwie sieci – czeski TEPfactor otworzył pierwszy park rozrywki w warszawskim Blue City, natomiast niemiecka grupa Deichmann zadebiutowała ze swoim najnowszym konceptem My Shoes jednocześnie w trzech lokalizacjach (w Galerii Mokotów, Galerii Katowickiej i Galerii Echo Kielce).

„Analizując trendy na rynku handlowym w Polsce i Europie nie sposób nie wspomnieć o wciąż rosnącej popularności zakupów online. Z tego powodu wiele marek, mając na względzie zapewnienie klientom pozytywnych doświadczeń, decyduje się na kombinację fizycznych narzędzi z bogactwem cyberświata, czyli tzw. „phygital”. Przykładem jest tzw. HubStyle, który otwiera stacjonarne sklepy marek Sugarfree i Cardio Bunny” – komentuje Joanna Tomczyk, Starszy Analityk Rynku, JLL.

Czynsze „prime” są tradycyjnie najwyższe w Warszawie (do 130 euro/ mkw./ miesiąc). Na większości rynków lokalnych poziom czynszów „prime” wynosi od 42 do 60 euro za mkw. miesięcznie.

Średni poziom pustostanów w centrach handlowych w ośmiu głównych aglomeracjach w kraju wyniósł 3,5% według stanu na koniec 2018 roku.

„Wzrost siły nabywczej i wydatków konsumpcyjnych Polaków to dobry prognostyk dla przyszłości rynku handlowego w Polsce. To z tego powodu zakaz handlu w niedzielę nie wpłynął w tak znaczący sposób na kondycję wielu centrów handlowych w kraju. Odwiedzalność w większości galerii faktycznie spadła, jednak obroty w wielu lokalizacjach nieznacznie wzrosły. Potencjał handlowy niedziel, z uwagi na zakaz handlu, jest jednak niewykorzystany a wzrosty obrotów mogłyby być znacznie większe. Według Związku Przedsiębiorców i Pracodawców, zakaz handlu w niedziele doprowadził także do bankructwa ok. 16 000 małych sklepów, czyli tych, których miał najbardziej chronić” – powiedziała Anna Wysocka, Dyrektor Działu Wynajmu Powierzchni Handlowych, JLL.

Jednocześnie, już od dłuższego czasu właściciele dużych centrów handlowych dostosowują swoją ofertę do zmieniających się oczekiwań konsumentów poprzez zwiększenie oferty rozrywkowej, usługowej i gastronomicznej. Dzięki temu centra stają miejscem nie tylko robienia zakupów, ale także spędzania wolnego czasu, również w niehandlowe niedziele miesiąca.

Autorami raportu są specjaliści z firmy JLL.